С. Г. Чавайн лӱмеш калыкле книгагудын краеведений пӧлкаштыже поэт, издательстве пашаеҥ Гани Газизович Гадиатовын (1938-1995) шочмыжлан – 80 ий темме лӱмеш «Мыйын муро – илыш йӱк» книга ончерым чумырымо. Книга ончер 15 сентябрь марте шуйна.

Пагален ӱжына!

Гани Газизович Гадиатов 1938 ий 19 августышто Башкортостан Республикысе Калтаса район, Торасола ялыште кресаньык ешеш шочын. Шымияш школым тунем пытарымекше, клуб вуйлатышылан пашам ыштен. 1958-1961 ийлаште Совет Армийыште служитлен. Тушеч пӧртылмекше, адак клуб вуйлатышылан ыштен, «Ильич» колхозысо комсомол организацийын секретарьже лийын.

1962 ийыште Иошкар-Олашке толын. Заводышто тыршен, кастенысе кыдалаш школым пытарен. 1964-1969 ийлаште Н. К. Крупская лӱмеш Марий кугыжаныш пединститутышто тунемын. 1969 ий гыч Марий книга савыктышыште редакторлан, Марий АССР Писатель ушемыште литконсультантлан, «Марий коммуна» газет редакцийыште литератур пашаеҥлан ыштен. Пытартыш жапыштыже Марий книга савыктышыште кугурак редактор лийын.

Г.Гадиатов 1950-ше ийла тӱҥалтыште серкалаш пижын. А «Рвезе кумыл» лӱман икымше почеламут книгаже 1965 ийыште лектын. Варарак лудшо деке «Кумыл оҥтыр» ден «Оҥгыран оргамак» книгаже-влак миеныт. Тӱткыракын лудшо еҥ шижеш: нине кум сборник икте-весышт дене оҥайын кылдалтыныт – ончылсо книга лӱмысӧ пытартыш мут вес сборниклан вуймут тӱҥалтышым ышта. Тидат Гани Гадиатовын творческий пашаштыже ойыртем.

Эше ик посна йыжыҥ – сонетым возымаш. 1991 ийыште, кумло ий наре серен шогымо сонет-влакым ик тӱшкаш чумырен, «Сонет-влак» лӱманак книгам лукто. Тиде ойпого марий сылнымутышко серыпле надыр лие.

Г.Гадиатов моло калык сылнымутым марлашке мастарын кусарыше семынат пале кышам коден. Поснак курыкмарла гыч олыкмарлашке вончештарымыжым палемдыман.

Тиде – Н.Ильяковын почеламут дене возымо «Опак Микита» романже, ту- дынак «Изиэм годым» повестьше, В.Сузын, К.Беляевым да молынат по- вестьышт ден ойлымашышт.

Писатель ушемыште, «Марий коммуна» газет редакдийын сылнымут пӧлкаштыже тыршымыж годым Г.Гадиатов самырык возышо-влаклан кугун полшен, нунын серымыштлан эреак ушан-шотан акым пуэн шоген.

Пытартыш ийлаштыже Г.Гадиатов композитор Э.Архипова дене пеҥгыде усталык кылым кучен. А.Волковын «Алдиар» драмыж почет тыгаяк лӱман оперылан либреттым возен. Чаманен каласаш логалеш, оперым икымше гана, Г.Гадиатовын ош тӱня дене чеверласымекше, куд ий гыч веле сценыште мурен ончыктеныт.

Пӱтынь творчествыжым ончалаш гын, тудо – ӱшанле йӱк дене мурышо поэт. Куштылгын шарналтше, виян, келге шонымашан почеламутшо дене чоным савыра. Самырык, йӱлышӧ кумылым умылен моштышо ныжыл лирик улмыж дене лудшылан келша. 2013 ийыште «Тыйын лӱмет дене» у почеламут книгаже савыкталте.

Ош тӱняште тиде шке шотан уста мут-мурызо 60 ийымат ыш шукто – вучыдымо азаплан кӧра ӱмыржӧ 1995 ийыште кӱрылтын. Но ойыртемалтше поэзий саскаж дене марий сылнымутышто посна верым айлен коден.

Кучылтмо литератур:

МБЭ. – Йошкар-Ола, 2007. – С. 83.

Писатели Марий Эл : биобиблиогр. справ. – Йошкар-Ола, 2008. – С. 163-165.

* * *

Александрова Е. Торасолан поэзийлан лишыл эргыже / Елена Александрова // Кугарня. – 2013. – 16 авг. – С. 10.

Зайниев Г. Поэзийым налын чон корно таҥлан / Г. Зайниев // Ончыко. – 2008. – №7. – С. 161-171.

Мурзашев А. Путырак лишыл йолташ ьльна / А. Мурзашев // Марий Эл. – 2003. – 15 авг.

Николаев С. Сӱмсыр куатан сонетче / С. Николаев // Мутын нелыже да ямлыже : сылнымут очерк, почеламут. – Йошкар-Ола. 1993. – С. 68-74.

Сабанцев Г. «Илыш – муро гае...» : поэт Гани Гадиатовын шочмыжлан – 75 ий / Геннадий Сабанцев // Ончыко. – 2013. – №7. – С. 129-132.

Учаев 3. «Мыйын муро – илыш йӱк!.. / 3. Учаев // Ончыко. – 1998. – № 8. – С. 141-144.