МАРИЙ КАЛЫК МОДЫШ-ВЛАК. «ПОЕЗД»

14.02.2024 | 143 просмотра(ов)

Телым лум йырваш кия. Садлан кажне йочалан лум дене кылдалтше модыш оҥайла чучеш.

Йоча-влаклан пырляште весела: юарлат, ӱчашат, шӱлешт-шӱлешт курыкыш кӱзат.

Кугурак тукым яллаште ончыч издер дене мунчалтеныт гын, тачысе йоча-влак курыкыш «ледянка», «снегокат», «тюбинг» («ватрушка») манме мунчалтыме арверыштым шӱдырен куржыт. Яндар южышто тарванылын, нуно шке кап-кылыштым да тазалыкыштым пеҥгыдемдат.

Шергакан йолташ-влак, ме таче тендам ик тыгай модыш дене палдарена.

Йоча-влак ял кыдалне але ял мучаште улшо курык вуйыш чумыргат. Шке семынышт юарлат, воштылыт, иктын-коктын мунчалтен модыт. Тыгай шала модышым ик семын виктарен колташ вуйлатыше лектеш. Тудо модышым тӱҥалаш муралтенрак тыге кычкыралеш:

– Ту-ту-ту! Ту-ту-ту!

Поезд писын кудалеш,

Ныл гана кычкыралеш.

Теве тыште шогалеш!

Модыш тӱҥалше издерыш шкетын шинчеш. Воктенже йолташыжымат вераҥден кертеш.

Йӱкым колын, молышт куржын толыт да йодыт:

– Кушко теже каеда?

– Пеш мӱндыркӧ каена,

Концертым наҥгаена, – вашештат ончычсышт.

– Налыда мо мемнамат,

Кертына ме мурашат, кушташат!

– Ончыктыза кушталтен, муралтен.

Толын шогалше-влак икмыняр мастарлыкыштым ончыктат.

– Тугеже налына ме тендам! Пижыктыза вагондам.

Икымше издер пелен кокымшо издерым кылдат, озашт шинчыт. Тыге иктаж вич издер почела пижыкталтеш: кужу составан поезд лиеш.

Ончылно улшо издержым тарвата. Курык почеш поезд ончыко тарвана. Икшыве-влак поезд тарванымыла «Ту-ту-ту! Ту-ту-ту!» манын кычкыралыт да, юарлен, писын курык тайыл дене шуҥгалтын волат.

Волен шумеке, оза чот кычкырал ойла:

– Ту-ту-ту! Ту-ту-ту!

«Марий Эл» писын кудалеш,

Но тышан шогалеш.

Погыналза иквереш,

Тышан концертна тӱҥалеш!

Вара вӱдышын шӱдымыжӧ почеш кажне «вагон» шке номержым ончыкта. Икымше вагон калык мурым муралтен ончыкта, кокымшо – кушталта, кумшо – почеламутым лудеш, нылымше ден визымше иктаж-могай пьесе гыч ужашым ончыктат. Молышт туштым туштен, кӱчык йомакым каласкален але школ илыш гыч сценкым модын ончыктен кертыт.

– Концертна пытен.

Кӧ ончыч кӱзен шуэш,

Тудо вӱдышӧ лиеш!

Икшыве-влак ӱчаш-ӱчаш курык вуйш кӱзат. Эн ончыч нӧлталтше модыш тӱҥалтышым кычкырал шижтара да, составым поген, тугак ӱлыкӧ волта.

 

Модса йолташда-влак дене, ешда дене пырля модса!

 

Вниманию читателей представляем список литературы по представленной теме из фонда Национальной библиотеки имени С. Г. Чавайна:

  1. Китиков, А. Е. Марий калык модыш / А. Е. Китиков. – Йошкар-Ола, 1990. – 60 с.
  2.  Марий калык модыш-влак = [Марийские народные игры] / С. Д. Архипова ямдылен. – Йошкар-Ола, 2012. – 111 с.
  3. Марий калык ойпого : хрестоматий / В. Т. Михайлов ямд. – Йошкар-Ола, 2011. – 358 с.
  4.  Марийские народные игры / составитель Архипова Светлана Дмитриевна. – Йошкар-Ола, 2020. – 119 с. : ил.
  5. Михайлов, В. Т. Марий калык ойпого = [Устное народное творчество мари] : туныктымо пособий = [учебное пособие] / В. Т. Михайлов. – Йошкар-Ола, 2012. – 310 с.
  6. Петухова А. Н. Детский фольклор народа мари / А. Н. Петухова. – Йошкар-Ола, 2004. – 288 с.

 

Материал подготовила Миниахметова Л. И., ведущий библиотекарь отдела социально-экономической литературы

Mari