2017 ий 14 сентябрьыште С. Г. Чавайн лÿмеш калыкле книгагудышто Пÿрö (Бирск) олаште марий калыкын икымше погынжо лиймылан да погынын пунчалже почеш лекташ тÿҥалше «Ӱжара» газетын икымше номержылан ик курым темме лÿмеш «Марий краевед» клубын черетан заседанийже эртен.

Вашлиймаште Марий кугыжаныш университетын Национальный тÿвыра да тÿвыра кокласе коммуникаций институтшын директоржо Родион Иванович Чузаев, йылмым, литературым да историйым научнын шымлыше В. М. Васильев лÿмеш марий институтын директоржо Евгений Петрович Кузьмин, этнограф, Марий Элын сулло шанчыеҥже Никандр Семёнович Попов, журналист, краевед МАССР-ысе тÿвыран сулло пашаеҥже Гельсий Зайниевич Зайниев, литератор, мер пашаеҥ, Марий ушемын вуйлатышыже Владимир Никифорович Козлов лийыныт.

Погынымаште В. М. Васильев лӱмеш МарНИИЯЛИн марий калыкын икымше погынжо лиймылан ик курым темме вашеш савыктен лукмо «Шочмо калыкын вияҥме корныжо» («На пути национального самоопределения») книгаже дене палдареныт. Марий мер толкынын вияҥ толмыжо нерген академик К. Н. Сануковын да профессор Г. Н. Крайнов ден Р. И. Чузаевын пашашт раш почын пуат.

Икымше марий погын калыкын историйыштыже пеш кугу верым налын шога. Марий мер толкыным у кӱкшытыш нӧлтал колтымаште I Погын кугу пашам шуктен. Российын тӱрлӧ верыштыже мӱндыр да лишыл яллаште марий калык кузе ила? Еҥ-влак мом шонат да мом ойлат? Эрласе кечын нуным мо вуча? Чыла тидым рашемдаш кугу погынымаш гына полшен кертын.

Российысе марий калыкын погынжо тунамсе жапыште пӱсын шогышо йодыш-влакым: жаплан шогалтыме виктерын пашаже, сар, верысе виктем, калыкым туныктымо, савыктыме, калык усталык нерген да молымат – ончен.

Шӱдӧ ий, ик курым эртен каен, а марий калыкын чонжо таче кечынат тыгаяк йодыш-влак верч вургыжеш.