2018 ий теле тылзын 9-ше кечынже С. Г. Чавайн лӱмеш калыкле книгагудышто Марий тиште кече пайремлалтын. Ты кечым тӱрлӧ мероприятий-влак: марий тиштым сӱретлымаш, текстым писын лудмаш конкурс, сылнымут викториныште таҥасымаш да молат – сӧрастареныт.

Пайремын тӱҥ ужашыже – тиде «С. Г. Чавайнын «Элнет» романже гыч ужаш-влакым лудына» медиапроектын презентацийже лийын. Проект С. Г. Чавайнын 130 ияш лӱмгечыжлан пӧлеклалтын да шукырак лудшым марий литературын шӧртньӧ произведенийже – «Элнет» роман дек лишемдаш манын илышыш шыҥдаралтын.

Книгагудын пашаеҥже-влак проектым илышыш пурташ шуко тыршеныт: романым тичмашнек лудын, посна ужашлам палемденыт, лудаш кумылан-влакым ӱжыныт, лудмым видеош войзеныт, книгагудын электрон почтышкыжо пурышо видеофайлым шымленыт.

Проектыш чылаже 135 еҥ ушнен. Романын ужашыже-влакым Марий Эл Республикын кугыжаныш органже, министерстве ден ведомствыже-влакын, Марий Эл Республикын Кугыжаныш Погынжын, Виктержын представительышт, эсогыл Россий Федераций Кугыжаныш Думын депутатше лудыныт. Тыгак медиапроектыш лӱмлӧ артист, писатель, радио- да тележурналист, шанчыеҥ, туныктышо, студент, тунемше да моло кумылан-влак ушненыт.

Посна таум С. Г. Чавайнын родо-тукымжылан каласыме шуэш. Писательын Сергей Юрьевич уныкаже, Юрий ден Анастасия кугезе уныкашт, кугезе уныкажын ӱдыржӧ Полина да тукым-родо Кристина романын посна ужашлажым кумылын лудыныт да презентацийыш толыныт.

С. Чавайнын «Элнет» романже гыч ужаш-влакым лудаш Марий Эл гыч веле огыл, моло регионла гычат кумылын ушненыт. Видеолудмаш файлым Сведловск, Ленинград область, Коми, Татарстан Республик, ХМАО-Югра, Краснодар мланде гыч колтеныт. Эстоний, Казахстан, Туркмений йотэл гыч лудшо-влак лийыныт. Эсогыл ик лудшо студентна мӱндыр Африка гыч толшо улеш.

Ты кечын книгагудын конференц-залыштыже проектын участникше, С. Г. Чавайнын творчествыжым жаплыше уна-влак погыненыт ыле. Нуным ончыч «Элнет» романын возалтмыже да савыкталтмыже нерген палдарыме. Тудын пӱрымашыже, автор семынак, куштылго лийын огыл.

С. Чавайнын прозыштыжо «Элнет» роман эн виян произведений семын ойыртемалтеш. Тудо писательын пытартыш, калык манмыла, йӱксӧ мурыжо лийын. Романын икымше ужашыжым 1934-1935 ийлаште возымо да 1936 ийыште, С. Чавайнын илымыж годым, Москва олаште савыктен лукмо. «Элнет» романын кокымшо книгажым С. Г. Чавайн 1937 ий 8 апрельыште возен пытарен да Москваш колтен. Ты ийынак 25 майыште Сергей Григорьевичым арестоватленыт, калык тушманыш савыреныт да 11 ноябрьыште лӱен пуштыныт. Писательын архив да рукописьшым йӱлатеныт. Туге гынат, «Элнет» романын кокымшо ужаш ӱмбалне «Рукопись на цыганском языке» манын возымылан кӧра, шергакан рукопись аралалт кодын. Тудым 1962 ийыште Москвасе Литератур ден искусствын центральный государственный архивыштышт руш писатель В. Б. Муравьев муын луктын.

Кокымшо книгам «Ончыко» журнал 1963 ийыште кум номереш печатла. А Муравьев «Элнетын» кок ужашыжымат рушлаш кусара, да роман 1966 ийыште Йошкар-Олаште кок книгаге савыкталтеш. «Элнетын» марла вариантше изиш варарак, 1967 ийыште, лектеш. Тылеч вара роман марлат, рушлат ик гана веле огыл печатлалтын.

Илыш пуламырлан кӧра С. Г. Чавайн «Элнет» романын кумшо ужашыжым возен шуктен огыл. Шонымашыже мучашке шукталтде кодын гынат, тудо кызытат уло марий сылнымутышто ик эн чапле произведенийлан шотлалтеш. Лудмо годым ме шочмо йылмын юзо тӱняшкыже верештына, кугезына-влакын пайдаланыме сылне, сӧрал мутвундо дене шкенан шӱм-чоннам, уш-акылнам пойдарена, шкенан марий сыннам мыняр-гынат сайынрак, келгынрак умылаш тӱҥалына.

Мероприятий мучаште Чавайнын родо-тукымжо, уна-влак писательын творчествыже нерген шуко поро шомакым каласеныт, медиапроектын кӱлешлыкшым палемденыт.

Умбакыже пайремыш толшо уна-влак видеофильмым кумылын онченыт.

Тыге марий классикын шӧртньӧ ойпогыжым пагален, тыршен ыштыме пашана (видеоресурсна) Сергей Чавайнын творчествыж дек утыр лишемда, тиде романым лудаш калыкым кумылаҥда да марий сылнымутын ямжым шижаш тарата манын ӱшанен кодына.

«Сергей Чавайнын «Элнет» романже гыч ужаш-влакым лудына» видеоресурсым книгагудын официальный сайтыштыже да социальный сетьыште вераҥдыме.