Унчо (Шоруньжа) – финн-угор тӱнян 2019 ийысе  тӱвыра рӱдӧ верже. Тышке марий калыкын йӱла ойыртемжым ончаш, илыш радамже нерген пален налаш уна-влак толаш тыршат.

Ӱярня (март) тылзын икымше кечынже С. Г. Чавайн лӱмеш калыкле книгагудын пашаеҥышт да «У старт. 55+» проект негызеш марий йылмым тунемше-влак Унчыш унала мийышна. Ты илемысе калык поро, весела кумылышт да унам вашлийын моштымышт ден ойыртемалтыт. Арам огыл Унчо селалан тыгай кӱкшӧ лӱмым пуымо улмаш манын шоналтет.

Кужу корным эртен, ме Унчо селасе книгагудо ончыко волышна да пуйто юзо шӱлышан акрет марий тӱняш вучыдымын логална: сылне вургемым чиен, книгагудо пеленысе «Кӱдыроҥгыр» ансамбльын «мотор ковашт-влак» да вуйлатышышт Лидия Геннадьевна Ямнеева кинде-шинчал, шоҥан пура, весела муро дене шокшын вашлийыч. Нуно шке кидышт дене ыштыме, коҥгаште кӱэшт лукмо тамле марий кочкыш: мелна, туара, подкогыльо, полан когыльо да палыш дене - сийлышт. Ола гыч толшо уна-влак ӱярня курыкышто йыдал ден мунчалтымым икымше гана ужыныт.

Верысе администрацийым вуйлатыше Иван Михайлович Евсеев толшо уна-влаклан жапым веселан эртараш алал кумыл ден сугыньым пуыш. Иван Михайлович шке савыктен лукмо «Ӱжаран Унчо велне» книгаже ден палдарыш да шочмо кундемжын историйжым радамлыш. Вара тудо финн-угор тӱнян тӱвыра рӱдӧ вержын куснылшо символжым – пу дене ыштыме кайыкым ончыктыш.

Этнографий рӱдерым вуйлатыше Алексей Витальевич Ивановат мемнам порын вашлие. Тудо верысе калыкын илыш йӱлажым, тӱвыра поянлыкшым арален кодымаште тырша. Людмила Иландаевна Аксюбинан вуйлатыме «Тошто марий сурт-пече» тоштерыште, Марина Геннадьевна Гаврилован вуйлатыме «Акреттӱр» студийыште марий арверым, мотор вургемым куанен, ӧрын, йӧратен ончен коштна. Кидмастар Иван Гаврилов ӱяҥге воштыр гыч тодын ыштыме арвер-влакше ден ӧрыктарыш.

Кум гана уэш погымо шӱдӧ ияш вакшыште озаже, весела марий Виталий, мешак пырчым мыланна йоҥыштен ончыктыш. Сергей Николаевын «Салика» пьесыже почеш шындыме кином тышан войзымо нергенат каласкалыш.

Унчо гыч Йошкар-Ола велыш кайыме годым, марий патыр Онарлан пыштыме кӱ воктек шогалын, Морко кундем ден порын чеверласышна.

Тыге шокшын вашлийымыштлан уло Унчо калыклан кугу таум ойлымо шуэш. Идалык мучко чыла пашашт ушнен толжо,чыла пайремышт оҥайын эртышт,шуко уна-влаклан шарнымашеш кодышт да тӱвыра аланыште ты кундем эре ончылно шогыжо манын тыланена.